Ông trạng Nồi [Truyện dân gian Việt Nam]

Truyện cổ tích Ông trạng Nồi

Ông trạng Nồi là câu chuyện dân gian Việt Nam, đề cao tấm gương hiếu học cũng như đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của quan trạng Tô Tịch, tục gọi là Trạng Nồi.

1. Chàng trai nhà nghèo hiếu học

Thuở xưa, có một chàng trai nhà nghèo lắm, hàng ngày phải đi kiếm củi lấy tiền ăn học. Chàng rất thông minh và ham học.

Năm ấy nhà vua sắp mở khoa thi kén chọn nhân tài [1]. Chàng học trò nghèo kia ngày đêm miệt mài đèn sách, nhiều bữa quên ăn. Thường đến bữa cơm, chàng đợi nhà bên cạnh vừa ăn xong, là chạy sang mượn nồi ngay. Lần nào chàng cũng cọ sạch bóng nồi trước khi đem trả.

Ngày thi đến. Chàng ung dung đến trường thi. Đến ngày yết bảng [2], tên chàng được xếp đầu bảng vàng, chàng đỗ trạng nguyên [3]. Nhà vua mở tiệc ban thưởng cho quan trọng và các vị đỗ đạt. Tiệc xong, nhà vua vời quan trạng đến phán hỏi:

– Nay nhà ngươi đã đỗ trạng nguyên, tiếng tăm lừng lẫy, ta muốn giữ lại đây để phò vua [4] giúp nước. Trước khi nhà ngươi lĩnh việc, ta cho phép về tạ ơn tổ tiên [5], thăm làng xóm họ hàng. Ta muốn ban thưởng cho nhà ngươi những vật báu và cho phép nhà ngươi tự chọn.

Nhà vua và các quan rất đỗi [6] ngạc nhiên khi quan trạng tâu [7] lên:

– Tâu bệ hạ [8]! Thần [9] chỉ xin bệ hạ một chiếc nồi nhỏ.

Hôm sau, quan trạng lên đường thăm quê mang theo chiếc nồi nhỏ đúc bằng vàng của nhà vua ban cho.

2. Ông Trạng Nồi và phần thưởng vua ban

Tin người học trò nghèo nọ đỗ trạng nguyên bay về làng làm nức lòng mọi người. Dân làng treo cờ, kết hoa, nổi chiêng trống, đón quan trạng về thăm quê hương và lễ tổ.

Khi về đến đầu làng, quan trạng xuống kiệu [10], chào hỏi, cảm ơn dân làng, rồi tay cầm chiếc nồi nhỏ bằng vàng đi thẳng đến nhà ông hàng xóm trước kia đã cho chàng mượn nồi trong dịp ôn thi. Dân làng lũ lượt đi theo. Thấy quan trạng đến, chủ nhà vội vàng ra chào đón vào nhà. Quan trạng nói:

– Thưa ông, tôi xin biếu ông chiếc nồi vàng nhà vua ban cho tôi để tạ ơn ông. VÌ nhờ ông có lòng giúp đỡ, tôi mới đỗ đạt và được như ngày nay.

Vợ chồng ông hàng xóm nghe quan trạng nói vừa mừng rỡ vừa bối rối, nghĩ thầm: “Cho mượn nồi thì có gì mà quan trạng phải trả ơn to đến thế!”. Dân làng cũng nghĩ như vậy. Như đoán biết ý nghĩ mọi người, quan trạng mỉm cười thong thả nói:

– Hồi đó vì nghèo, trong thời gian ôn thi tôi không có thì giờ đi kiếm gạo, nên đã cố tình mượn nồi của ông chủ đây để ăn vét cơm cháy trong mấy tháng trời. Nay đã đỗ đạt, tôi có chút quà mọn trả ơn ông chủ như thế này đã bõ gì!

Chủ nhà và dân làng nghe nói rất xúc động và cảm phục gương hiếu học [11] và lòng biết ơn của quan trạng.

Vị trạng nguyên trẻ tuổi ấy chính là Tô Tịch, một người nổi tiếng thời trước của nước ta, dân gian yêu mến vẫn quen gọi là Ông Trạng Nồi là lẽ như vậy.

Câu chuyện Ông Trạng Nồi – TruyenDanGian.Com –
Nguồn: Kể chuyện lớp 2, trang 57, NXB Giáo Dục – 1982

Chú thích trong câu chuyện

  1. Nhân tài: người có tài năng, người tài giòi.
  2. Yết bảng: công bố bảng ghi tên những người đã thi đỗ trong các khoa thi tổ chức ở kinh đô thời phong kiến.
  3. Trạng nguyên: người đỗ đầu khoa thi cao nhất tổ chức ở sân vua thời phong kiến xưa kia.
  4. Phò vua: giúp vua.
  5. Tạ ơn tổ tiên: ý nói làm lễ cúng tổ tiên để tỏ lòng biết ơn ông bà, tổ tiên đã có công lao gây dựng cho mình đỗ đạt thành tài.
  6. Rất đỗi: hết sức.
  7. Tâu: nói với vua.
  8. Bệ hạ: từ chỉ nhà vua khi các quan xưng hô với vua.
  9. Thần: từ chỉ các quan khi tự xưng với vua.
  10. Kiệu: ghế ngồi có mui che và có đòn khiêng để khiêng người ngồi trên ghế đi lại từ nơi này đến nơi khác (một phương tiện đi lại thời xưa).
  11. Hiếu học: ham học, rất thích học tập.

Ý nghĩa câu chuyện Ông Trạng Nồi

Ông Trạng Nồi là một truyện dân gian Việt Nam, có ý nội dung đề cao tấm gương hiếu học và tình nghĩa thủy chung của một danh nhân thời trước ở nước ta: ông Tô Tịch, tục gọi là Trạng Nồi.

Cũng giống nhiều truyện cổ dân gian đặc sắc khác kể về danh nhân nước ta, truyện mang đậm màu sắc dân gian từ nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật (anh học trò nghèo vét cơm cháy ăn học thi đỗ trạng nguyên) đến nghệ thuật kết cấu truyện giàu kịch tính (mượn nồi để vét cơm cháy ăn trừ bữa, mượn nồi đồng đem trả nồi vàng, giống như trong truyện cổ tích Cây khế “ăn một quả, trả cục vàng”).

Truyện ngợi ca đạo lý uống nước nhớ nguồn của nhân dân ta, giáo dục các bạn nhỏ cần phải biết ơn những người đã giúp đỡ mình trong những lúc khó khăn.

Thử thách dành cho các bạn nhỏ

  1. Anh học trò nghèo ham học đã chuẩn bị đi thi như thế nào?
  2. Anh học trò nghèo đã thi đỗ ra sao?
  3. Quan trạng được nhà vua ban thưởng như thế nào?
  4. Vì sao quan trạng đã được nhân dân yêu mến gọi là Ông Trạng Nồi?
  5. Ông Trạng Nồi trong câu chuyện là ai?

3 bình luận về “Ông trạng Nồi [Truyện dân gian Việt Nam]”

    • Chào bạn Nguyệt!
      Cả hai từ đều dùng được ạ.
      Trong ngữ cảnh này dùng từ “dân gian” sẽ là chính xác và phù hợp hơn. Vì nghĩa của từ “dân gian” đã bao hàm cả “người dân” cũng như những câu chuyện được người đời thêu dệt vào thêm.

      Trả lời

Viết một bình luận