[alert style=”danger”]
Sự tích chú Cuội cung trăng là câu chuyện cổ tích nổi tiếng của Việt Nam, lý giải nguồn gốc của hình ảnh cây đa và chú Cuội xuất hiện trên mặt trăng.
[/alert]
Ngày xưa ở một miền nọ có một người tên là Cuội. Một hôm, Cuội vào rừng chặt củi, đến gần một con suối nhỏ bỗng thấy một cái hang cọp. Bốn con cọp con nhe nanh, giơ vuốt xông ra cắn Cuội. Cuội liền vung rìu bo cho mỗi con một nhát. Vừa lúc đó, cọp mẹ cũng về tới nơi. Nghe tiếng gầm kinh hồn ở sau lưng, Cuội chỉ kịp quăng rìu leo thoăn thoắt lên ngọn một cây cao.
Từ trên nhìn xuống, Cuội thấy cọp mẹ lồng lộn trước đàn con đã chết. Nhưng rồi cọp mẹ lẳng lặng đi đến một gốc cây gần chỗ Cuội ẩn, đớp lấy một ít lá, trở lại nhai và mớm cho đàn con. Chỉ một lát sau, bốn con cọp con đã sống lại, vẫy đuôi. Cuội vô cùng sửng sốt. Chờ cọp mẹ đi nơi khác, Cuội mới lần xuống tìm đến cây lạ kia đào gốc vác về.
Dọc đường gặp một ông lão ăn mày nằm chết trên bãi cỏ, Cuội liền đặt gánh xuống, bứt ngay mấy lá cây lạ, nhai và mớm cho ông già. Kì lạ làm sao, vừa móm xong, ông lão đã mở mắt ngồi dậy. Thấy cây lạ, ông lão liền hỏi chuyện, Cuội kể lại đầu đuôi mọi việc. Nghe xong, ông lão kêu lên:
– Trời ơi! Cây này chính là cây có phép “cải tử hoàn sinh” [1] đây. Thật là trời cho con để cứu giúp thiên hạ. Con hãy chăm sóc cho cây nhưng nhớ đừng tưới nước bẩn mà cây bay lên trời đó!
Nói rồi ông lão chống gậy đi. Còn Cuội thì gánh cây về nhà trồng ở góc vườn phía đông, luôn luôn nhớ lời ông lão dặn, ngày nào cũng tưới bằng nước giếng trong.
Từ ngày có cây thuốc quý, Cuội cứu sống được rất nhiều người. Hễ nghe nói có ai nhắm mắt tắt hơi là Cuội vui lòng mang lá đến tận nơi cứu chữa. Tiếng đồn Cuội có phép lạ lan đi khắp nơi.
Một hôm, Cuội lội qua con sông gặp xác một con chó chết trôi, Cuội vớt lên rồi giở lá cây trong mình ra cứu chữa cho chó sống lại. Con chó quấn quýt theo Cuội tỏ lòng biết ơn. Từ đấy Cuội có thêm một con vật tinh khôn làm bạn.
Một lần khác, ở làng bên có người hớt hải chạy đến tìm Cuội, vật nài xin cứu cho con gái mình vừa sẩy chân chết đuối. Cuội vui lòng theo về nhà, lấy lá cây chữa cho. Chỉ một lát sau, mặt cô gái đang tái nhợt bỗng hồng hào, rồi cô gái sống lại. Thấy Cuội là người cứu mình, cô gái xin làm vợ chồng.
Vợ chồng Cuội sống với nhau thuận hòa, êm ấm, thì bỗng nhiên một hôm, trong khi Cuội đi vắng có bọn giặc cướp đi qua nhà Cuội. Biết Cuội có phép cải tử hoàn sinh, chúng quyết tâm chơi ác. Chúng bèn giết vợ Cuội, cố ý moi ruột người đàn bà vứt xuống sông, rồi mới kéo nhau đi.
Khi Cuội trở về nhà thì vợ đã chết từ bao giờ, mớm bao nhiêu lá của cây lạ vẫn không công hiệu, vì không có ruột thì làm sao mà sống được.
Thấy chủ khóc thảm thiết, con chó lại gần xin hiến ruột mình thay vào ruột vợ chủ. Cuội chưa từng làm thế bao giờ, nhưng cũng liều mượn ruột chó thay ruột người xem sao. Quả nhiên người vợ sống lại và vẫn trẻ đẹp như xưa.
Thương con chó có nghĩa, Cuội bèn nặn thử một bộ ruột bằng đất, rồi đặt vào bụng chó, chó cũng sống lại. Vợ với chồng, người với vật lại càng quấn quýt với nhau hơn xưa.
Nhưng cũng từ đấy, tính nết vợ Cuội tự nhiên thay đổi hẳn. Hễ nói đâu là quên đó, làm cho Cuội lắm lúc bực mình. Ðã không biết mấy lần, chồng dặn vợ: “Có rác thì đổ bên Tây, chớ đổ bên Ðông, cây dông lên trời!”. Nhưng vợ Cuội hình như bị lũ lẫn, vừa nghe dặn đã quên ngay.
Một buổi chiều, chồng còn đi rừng kiếm củi chưa về, vợ ra vườn sau, không còn nhớ lời chồng dặn, cứ nhằm vào gốc cây quý mà đổ rác. Không ngờ chị ta vừa đổ rác xong thì mặt đất chuyển động, cây đảo mạnh, gió thổi ào ào. Cây đa tự nhiên bật gốc, từ từ bay lên trời.
Vừa lúc đó, Cuội về đến nhà. Thấy thế, Cuội hốt hoảng vứt gánh củi, nhảy bổ đến, toan níu cây lại. Nhưng cây lúc ấy đã rời khỏi mặt đất lên quá đầu người. Cuội chỉ kịp mắc rìu vào rễ cây, định lôi cây xuống, nhưng cây vẫn cứ bốc lên, không một sức nào cản nổi. Cuội cũng nhất định không chịu buông, thành thử cây kéo cả Cuội bay vút lên đến cung trăng.
Từ đấy Cuội ở luôn cung trăng với cả cây quý của mình. Mỗi năm cây chỉ rụng xuống biển có một lá. Bọn cá heo đã chực sẵn, khi lá xuống mặt nước là chúng tranh nhau đớp lấy, coi như món quà thuốc quý để cứu chữa cho tộc loại chúng.
Nhìn lên Mặt Trăng, người ta thấy một vết đen rõ hình một cây cổ thụ [2] có người ngồi dưới gốc, người ta gọi cái hình ấy là hình “chú Cuội ngồi gốc cây đa”.
Theo Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập 1, Văn học dân gian
Nguồn: SGK Văn 6, tập 1, trang 19 – NXB Giáo dục 1989
Chú giải trong truyện Sự tích chú Cuội cung trăng
[1] Cải tử hoàn sinh: (đã chết) làm cho sống lại.
[2] Cây cổ thụ: cây to sống hàng trăm năm.
[alert style=”danger”]
[button url=”https://truyendangian.com/truyen-co-tich/” style=”danger” target=_blank]➤ Khám phá thế giới cổ tích[/button]
[/alert]